Nassausingel 26D

4811 DG Breda

4e Activiteitendag

zaterdag 20 april 2019

Ondertussen zit de 4e activiteitendag erop. We hebben genoten van de rondleiding langs de mooiste monumentale plekken in en rondom de koepel. De gids gaf op de verschillende locaties (de koepel, de authentieke kapel, vrouwengevangenis, verschillende luchtplaatsen en het oude gerechtsgebouw) toelichting over het roemruchte verleden. En na afloop genoten we van een heerlijk wijntje bij Kees en Marie-Jose.

Hieronder een impressie met daarin een aantal foto's en o.a. het verhaal van Hulda 'Tottie' Kiel.

Kyra van Brakel heeft deze dag vormgegeven!

Het verhaal van Tottie Kiel

Ze wilde haar verhaal in een boek graag kwijt, omdat justitie in haar ogen volledig heeft gefaald", zegt Anna Korterink. "Tottie had diverse mogelijkheden om te ontsnappen. Toen ze een kruipruimte onder het huisje op het gevangenisterrein vond, was de keuze van ontsnappen snel gemaakt". 

Niemand had iets in de gaten.
Kiel besloot zichzelf een weg naar de vrijheid te graven. "Dat was simpel", zegt ze. "Ik werkte in de keuken aan de straatzijde en daar kon ik 's nachts ook komen, soms een kwartier, soms een aantal minuten. De acht andere vrouwen in het huisje waarin ik woonde, hadden niets in de gaten. Een keer ben ik bijna betrapt, toen heb ik me muisstil gehouden in de kruipruimte."
Op carnavalszondag in 2010 kroop ze om drie uur 's nachts in de Kloosterlaan in Breda uit het gat. Haar geplande vluchtauto was niet komen opdagen en daarom liet ze zich met een taxi naar Boxtel brengen. In De Wereld Draait Door zegt Kiel: "In Boxtel kwam ik in een café terecht, daar ontmoette ik een man met wie ik nu een kind heb." Kiel is al drie jaar samen met de man. Vanuit Boxtel ging ze uiteindelijk naar Helmond, waar ze zes weken lang de politie van zich af wist te houden. 

Ingetrokken bij man.
Kiel werd uiteindelijk in een huis in Helmond aangehouden, waarschijnlijk door verraad. Ze was ingetrokken bij een gescheiden man. Ze verzette zich bij de aanhouding niet en ging volgens justitie rustig met de agenten mee. Voor haar ontsnapping kreeg Kiel geen extra straf, omdat dat alleen het geval was als ze opnieuw de fout in was gegaan. Ze zat de resterende 21 maanden van haar detentie uit. 

Kiel zat vast voor een dubbele poging tot doodslag. Het gerechtshof veroordeelde haar tot acht jaar celstraf, omdat ze tijdens een ruzie op het woonwagenkamp in Limbricht haar broer en zijn vriendin met een stiletto wilde neersteken.

De Koepel

Het meest kenmerkende gebouw op deze locatie is het koepelvormige cellencomplex ontworpen door J.F. Metzelaar in 1883 en gebouwd in 1886. Identieke bouw is te zien in Arnhem (bouw 1886) en Haarlem (bouw 1899-1901). Het cellencomplex bevat 198 identieke cellen verdeeld over 4 bouwlagen om een adembenemend rond open atrium. Het geheel is afgedekt met een reusachtig koepeldak leunend op ijzeren geklonken spanten en is van de buitenkant belegd met zinken platen in ruitvorm. Tevens is er een kelder waar vier destijds als recreatiezalen gebruikte ruimtes te vinden zijn onder een glazen vloer. Het karakteristieke gebouw is nog in originele staat en de mogelijkheden zijn oneindig.

​Een bezoek aan de koepel gaat altijd gepaard met een luide "wauw"!

​

Specs: Gehele gebouw oppervlakte: 3117 m2, diameter 63 m, hoogte 37,9 m.

​Binnen Arena oppervlakte 2206 m2, diameter 53 m, hoogte (vloer tot plafond) 30,4 m.

De Rechtbank

Het door de zoon van J.F. Metzelaar ontworpen gerechtsgebouw is in 1892 in gebruik genomen en bestaat uit diverse kantoren en de tot 1986 operationele rechtbank van Breda. De rechtbank heeft een bijzondere klassieke uitstraling en is de ideale locatie voor vergadering, bijeenkomst of workshop.

Specs: Gebouwd in 1892, 145 m2, max. 150 personen

De Kapel

De naast de koepel gelegen kapel heeft jaren dienst gedaan als kerk voor de vele gedetineerden. Anno 2019 is het multifunctionele ruimte, inzetbaar voor talloze evenementen.

Specs: Gebouwd in 1885, gelegen naast de koepel, vast podium aanwezig, 183 m2, max. 300 personen.

De Drie van Breda

Na de Tweede Wereldoorlog werden 18 oorlogsmisdadigers ter dood veroordeeld. Vier bij verstek, zij ontsprongen de dans en stierven in vrijheid.
Vijfmaal werd de doodstraf voltrokken, van negen anderen werd de doodstraf omgezet in levenslange opsluiting. Reeds in 1959 werden vijf van hen vrijgelaten. De resterende vier zaten in 'De Koepel van Breda'.
Aanvankelijk was het dus 'De Vier van Breda' maar na de vrijlating van één van hen en grote ophef over het al dan niet (later) vrijlaten van de resterende twee is de term 'De Drie van Breda' bij veel Nederlanders bekend.

Wie waren zij?

Willy Lages (1901 - 1971)
Joseph Kotälla (1908 - 1979)
Franz Fischer (1901 - 1989)
Ferdinand aus der Fünten (1909 - 1989)

Willy Lages
Lages functioneerde als SS'er voor de SD in Amsterdam en was verantwoordelijk voor de registratie van Joden. Die rol was cruciaal voor wie er er wel en wie er niet naar een concentratiekamp werd gedeporteerd.
Het is bekend dat hij verantwoordelijk was voor de executie van meerdere leden van het verzet waaronder Hannie Schaft. Hiervoor werd hij ter dood veroordeeld maar Juliana weigerde het doodvonnis te bekrachtigen waarna een levenslange gevangenisstraf volgde.

Joseph Kotälla
Kotälla was administratief hoofd en plaatsvervangend kampcommandant van Kamp Amersfoort en stond te boek als psychisch onevenwichtig. Zijn bijnaam was de Beul van Amersfoort omdat hij meerdere malen zelf de trekker overhaalde.
In 1949 werd Kotälla ter dood veroordeeld, maar ook zijn straf werd omgezet in levenslange detentie.

Ferdinand aus der Fünten
Aus der Fünten was eveneens een SS'er en zeer betrokken bij de deportaties omdat hij mede verantwoordelijk was voor de logistiek. Hij ontliep eveneens de doodstraf doordat Juliana wederom weigerde te tekenen.

Franz Fischer
Deze ras-SS'er 'leefde' voor het vervolgen van Joden, naar verluidt zijn enige passie wat hem de bijnaam 'Judenfischer' opleverde. Hij werd aanvankelijk gestationeerd in Utrecht maar verhuisde later naar Den Haag waar hij zich bezighield met deportaties.
Hij ontliep de doodstraf, net als de andere drie. Zijn straf moest hij uitzitten in Breda.

Weetje

Juliana wilde niet tekenen voor de doodvonnissen, haar moeder, Wilhelmina wel. Zelfs vlak voordat zij troonsafstand deed tekende ze nog het doodvonnis van Ans van Dijk. De enige vrouw die ook daadwerkelijk geëxecuteerd is. Voor het perspectief, zeg maar de sfeer in het Koningshuis, nog een klein voorvalletje dat ik zelf heel typerend vind. Toen Juliana in 1937 trouwde waren er, uiteraard, veel Duitsers. Immers, Bernhard was Duitser en die familie was vanzelfsprekend welkom.
Alleen, daar zaten wel opvallend veel officieren bij die regelmatig de Hitlergroet brachten. Ook verzochten zij keer op keer nationaal-socialistische muziekstukken ten gehore te brengen, Toen de dirigent van het aanwezige orkest dat weigerde werd hij door Wilhelmina persoonlijk vervangen door een andere dirigent die daar minder moeite mee had.

Hoe liep het af met de Vier van Breda?
Lages werd wegens ziekte in 1966 vrijgelaten en leefde nog vijf jaar als vrij man in Duitsland. Kotälla stierf in de Bredase gevangenis in 1979. Fischer en Aus der Fünten werden in 1989 vrijgelaten. Beiden overleden kort daarna in Duitsland.

Van Agt
Dries van Agt toont zich de laatste jaren een fervent voorvechter van de Palestijnse zaak. In niet mis te verstande bewoordingen laat hij zich regelmatig 'stevig' uit over Israël. Het een kan ik niet los zien van het ander.
Van Agt ijverde er meerdere malen voor de Drie van Breda vrij te laten. Dat brak hem evenzovele malen op. Later zou Van Agt zeggen dat deze kwestie hem nog altijd zwaar op de maag lag. Of dat was omdat hij niet voor elkaar kreeg wat hij wilde of omdat hij telkens zo'n grote tegenstand ontmoette die hij niet begreep is mij niet bekend.

De overgebleven twee schreven eind jaren tachtig een brief, daar sprak voornamelijk zelfmedelijden uit want enige vorm van excuus stond er niet in. Maar er speelde meer, Beatrix zou zich met de kwestie hebben bemoeid.

Een cipier schreef  het volgende:

'Drie van Breda waren trieste oude mannen'

BREDA - "Ze hadden ze na 1945 meteen moeten doodschieten. Dat was beter geweest. Zó lang mensen opsluiten heeft geen zin. Zo dacht ik er toen over, en nog steeds. De meesten van mijn collega's in die tijd ook. Ook Aus der Fünten heeft me gezegd dat het beter was geweest als hij na zijn veroordeling tot de doodstraf gelijk de kogel had gehad."

3e Activiteitendag

zondag 31 maart 2019

De 3e activiteitendag is vormgegeven door Jelto van Brakel. 12 personen hebben zich aangemeld, en dit is tegelijkertijd het maximum waardoor aanmelden geen zin meer heeft.

Eerst wat informatie over de Kasteelhoeve, verderop in het verhaal hoe de 3e activiteitendag wordt vormgegeven.

De Kasteelhoeve verscholen in het Reestdal, aan de rand van de boswachterij en aan het riviertje de Reest.

De naam “Kasteelhoeve” is gekozen als naam omdat de wijnen natuurlijk een relatie hebben met chateaux. Het pand doet denken aan een kasteel van een hoeve. Het uithangbord, een wapenschild met een ridderuitrusting, werkt ook aan deze gedachtegang mee.

De Kasteelhoeve bestaat al sinds 1999 en is een begrip op gebied van kwaliteitswijnen in de Benelux. Eigen import van wijnen en champagnes geselecteerd van de beste wijnhuizen uit de gehele wijnwereld.  Door eigen import bieden zij een uitstekende prijs/kwaliteitsverhouding, immers zij zijn geen  groothandel maar importeur. 

Hoe leuk zou het zijn om bijv. uw huiswijn, wit, rood en rosé met uw eigen etiket te kunnen schenken?

Wat maakt De Kasteelhoeve bijzonder:

• Kwaliteitswijnen rechtstreeks van de importeur

• Flexibele leveringen minimaal 1 x in de week

• Huiswijnen met eigen logo of eigen etiket

• Ondersteuning bij evenementen in stad of dorp

• Wijnproeverijen klanten op locatie

• Wine & Dine voor klanten op locatie

• Ondersteuning en/of het verzorgen van wijnkaart

• Wijn/spijs advies

Contact

Johan Kijff | De Kasteelhoeve

Wijnadviseur & Teamleider Horeca
Email: johankijff@kasteelhoeve.nl of info@kasteelhoeve.nl
Website: www.kasteelhoeve.nl

Showroom & Kantoor: 

Schotsweg 7
7951 NP IJhorst

Tel: 0522-442828

Deze keer geen excursie waarin we de naaste omgeving beter leren kennen, maar een wijnproeverij, een genot voor de inwendige mens. Onder leiding van een sommelier van de Kasteelhoeve gaan we 12 heerlijke wijnen proeven in de Enschotsestraat. We zijn aldaar te gast bij Jelto en als wijnliefhebber om meer over de oorsprong te willen weten. Deze proeverij is een mooie manier om het een en ander te leren. We gaan proeven 12 verschillende wijnen uit diverse streken en leren zo onze favoriete wijnsmaak kennen.

Over de wijnproeverij zelf:

De definitie wat een lekkere wijn is, is voor iedereen anders. Sommige mensen prefereren een fruitige jonge wijn en anderen houden meer van vol en krachtig. De Kasteelhoeve geeft dan ook de gelegenheid om slokjes van de wijnen te proeven.

De Kasteelhoeve biedt het volgende:

• Wijnproeverij 
  Een wijnadviseur van de Kasteelhoeve verzorgt de wijnproeverij. Hoe leuk is het om samen met dierbare vrienden en familie lekker thuis wijnen te proeven. Met een aanbod van 12 topwijnen uit verschillende landen komt de wijnadviseur een onvergetelijke proeverij verzorgen. De proeverij duurt ongeveer 2 uur.

• Arrangement 
  We gaan proeven vijf witte en vijf rode wijnen uit verschillende landen. Uitleg over de herkomst, wijn-spijscombinaties en verder alles wat u maar weten wilt. Ter begeleiding van die wijnen worden diverse kazen geserveerd met stokbrood en als toetje twee likeuren te proeven.

Na afloop van de wijnproeverij hebben Resie, Toos en Guido voor een heerlijk hapje gezorgd! Opnieuw was een activiteiten- (familie-)dag een groot succes en iedereen ging voldaan naar huis. Ook Wim de sommelier was in zijn (financiële) nopjes!

Omdat ik graag via deze site oude herinneringen laat herleven, of het nu gaat om onze overleden familieleden of het zijn materiele zaken als voorbeeld de herboren elpee. Meer dan 1100 elpees  in mijn bezit en op dit moment is de elpee opnieuw een rage. Ronald en Manuela konden mij daarom geen beter cadeau geven dan met onderstaande elpee. Met daarin volop jukebox giants. Muziek uit de late jaren 50 en begin jaren 60: Ricky Nelson, Jackie Wilson, The Everly Brothers, The Marcels, Eddie Cochran, Bobby Vee, Johnny Preston, Jim Lowe, Ritchie Valens, Chris Montez, Chubby Checker, Jimmy Jones, The Monotones, B. Bumble & The Stingers, Tab Hunter, The Coasters, en wat zeker niet mag ontbreken The Beach Boys!

Manuela en Ronald hartstikke bedankt!

Voor meer informatie: www.audioshop.nl

2e Activiteitendag

zaterdag 20 oktober 2018

Ook de 2e activiteitendag is opnieuw positief afgesloten. Het weer werkte mee en deze keer konden we Bob, Kees en Marie-Jose in de groep verwelkomen, zodat we nu met 9 personen waren. Bij de Bikse Toren hadden we Bob Duijvestijn als gids en hij nam ons mee in de geschiedenis van de toren. Bob was welbespraakt, gevat en bezat de nodige humor.  Het hele programma werd voortreffelijk begeleid waardoor we steeds op tijd naar het volgende programma-onderdeel konden. Bij de bierbrouwerij De Roos liep het qua tijd iets uit omdat Bob zichzelf een heerlijk treetje had voorgeschoteld: Bikse Tripel, Roos Ale, Dubbele Roos en Rooie Fik.

In St. Petrus stond een lieftallig comité ons op te wachten en we kregen een geweldig en overheerlijk menu voorgeschoteld.

Het gehele arrangement liet zien dat we in Hilvarenbeek zeer welkom waren, en met heel veel trots en Brabantse gezelligheid zijn we als gasten ontvangen. Kort gezegd: Het was een Roosachtige, historische en culinaire belevenis! Met heel veel dank aan de gehele groep!!!

2e Activiteitendag

zaterdag 20 oktober 2018

U kunt zich vanaf nu weer aanmelden voor een 2e activiteitendag in de herfstvakantie dit jaar, zaterdag 20 oktober. Er kunnen slechts 15 personen aan deze activiteit meedoen, dus wie het eerst komt, het eerst maalt.

15:30 - 16:30 uur Bezichtiging Beekse Toren

16:30 - 17:30 uur Bezoek museumbrouwerij De Roos

18:00-                    Etentje St. Petrus

Aantal aanmeldingen tot op heden: 9 personen

“Van Beekse Toren naar Hemels Bier”

In de herfstvakantie van 2018 hebben we de 2e volgende activiteitendag als volgt vormgegeven.

Een bezichtiging met een gids van de zes zolders van de toren van Hilvarenbeek en tegelijkertijd genieten van het weidse uitzicht. Daarna een rondleiding door Museumbrouwerij De Roos. Dit is de enige authentieke (sinds 1877) dorpsbrouwerij van Nederland waar te zien is hoe bier in het verleden werd gebrouwen. Na afloop kan in het proeflokaal zelf de heerlijke Roosbieren (of andere consumpties) geproefd worden.

De dag wordt afgesloten met een heerlijk etentje in herberg St. Petrus.

Geschiedenis van de toren

Als vroegste voorganger van de St. Petrus’-Bandenkerk geldt een tufstenen preromaans zaalkerkje uit ca. 985, dat midden 12e eeuw wordt uitgebouwd tot een driebeukige romaanse basilica. Deze verbouwing valt samen met de verheffing tot kapittelkerk omstreeks 1150. In de middeleeuwen groeit deze uit tot het religieuze centrum van het uitgestrekte dekenaat Hilvarenbeek, dat grofweg heel Noord-Brabant ten westen van de Dommel omvatte.

Vanaf 1300 wordt het gebouw gefaseerd vervangen door een gotische kerk in baksteenopbouw; het oorspronkelijke bouwmateriaal wordt verwerkt in tufstenen speklagen. De inpandige toren brandt in 1448 volledig af, waarna wordt begonnen met de bouw van de huidige, uitpandige toren. De architect ervan is onbekend maar wordt vermoed in de omgeving van het Mechelse bouwmeestersgeslacht Keldermans.

In de 16e eeuw worden verschillende uitbouwen gerealiseerd, waaronder in 1585 aan de zuidzijde van de toren. Dit gebouwtje heeft dienst gedaan als torenportaal, doopkapel en brandweerhuisje en de bovenetage als gevangenis; ernaast bevond zich ooit de (boter)waag. Door het verhogen van de zijbeuken verkrijgt de kerk haar definitieve vorm van gotische pseudobasiliek.

In 1615 brandt de torenspits na blikseminslag volledig af. De huidige torenspits uit 1621 – waarschijnlijk een getrouwe kopie van de verwoeste voorganger – wordt gebouwd door Symon van der Bilt, meester-timmerman uit Oisterwijk.

Pas tijdens de Tweede Wereldoorlog is de toren weer serieus in gevaar. De luidklokken en de klokken van het carillon worden in 1943 door de bezetter gevorderd om tot kanonnen te worden omgesmolten. Beschietingen in oktober 1944 richten ook de nodige schade aan. Na de oorlog zijn drie eeuwenoude klokken weer opgespoord en teruggeplaatst in de toren.

Wat is er te zien?

Een beklimming van de Beekse toren geeft toegang tot in totaal 6 ‘zolders’. Bekijk o.a. de Torenkamer, met een permanente tentoonstelling over de rijke geschiedenis Hilvarenbeek en zijn unieke toren; een zolder met een aantal oude uurwerken; de klokkenzolder met zijn eeuwenoude luidklokken en, daarboven, het carillon. Geniet daarna van het schitterende uitzicht vanaf de uitkijkzolder.

1e zolder: torenkamer
2e zolder: tentoonstellingszolder
3e zolder: uurwerkzolder
4e zolder: klokkenzolder
5e zolder: carillon
6e zolder: uitkijkzolder en torenspits

Eerste zolder: historisch museum in de “Torenkamer”

De eerste zolder is pas in 1907 aangelegd om plaats te bieden aan het fraaie Van Hirtumorgel uit 1840. In 1964 kreeg dit orgel na een restauratie zijn huidige plaats in de kerk. In 2016 is hier de ‘Torenkamer’ gerealiseerd: een permanente, museale tentoonstelling over de rijke geschiedenis van Hilvarenbeek en zijn bijzondere toren. Het accent van de expositie ligt op de 15e en 16e eeuw.

Ook is er aandacht voor belangrijke personages uit  het verleden van het dorp: de heilige Adrianus, arts en taalkundige Johannes Goropius Becanus, dominee Jacob van Heusden, orgelbouwer B.P. van Hirtum en priester P.C. de Brouwer.

Tijdens de wintermaanden logeert hier ‘reuzin Hildewaris’, de naamgeefster van het dorp Hilvarenbeek. Als gravin ‘Hilsuïndis’, echtgenote van graaf Ansfried van Hoei (later bisschop van Utrecht) wordt zij in verband gebracht met de stichting  van de kerk tussen 970 en 995. Andere bronnen koppelen Hildewaris aan het verheffen ervan tot kapittelkerk omstreeks 1150.

Vanuit deze ruimte is ook de loggia van de toren toegankelijk, vanwaar men uitkijkt over de groene Vrijthof.

Tweede zolder: de tentoonstellingszolder

De tweede zolder wordt tentoonstellingszolder genoemd. Hier krijgt men een goed beeld van de dikte van de muren van de toren: beneden zijn ze zo’n 2,5 meter dik, naar boven neemt de dikte af tot ongeveer 1,5 meter.Op deze zolder wordt het middeleeuwse bouwproces van de toren toegelicht. In de collectie oude gereedschappen vinden we de ambachten terug die hiermee verband houden: de steenhouwer, de metselaar, de smid en de timmerman.

Ook staan hier modellen opgesteld van vier oude torens uit deze omgeving: die van Hilvarenbeek, Poppel, Diessen en Oostelbeers.

Derde zolder: de uurwerkzolder

Op de derde zolder zijn naast het mechanische uurwerk ook belangrijke onderdelen van een 17e-eeuwse speeltrommel te zien. Via deze speeltrommel en zijn opvolger, het mechanische bandspeelapparaat, kon het carillon melodieën laten horen. Ook vinden we hier de restanten van het klepperinstrument, waarmee vroeger omstreeks het middaguur het angelusklokje werd ‘geluid’.

We beschikken ook nog over een imposant smeedijzeren torenuurwerk, een bruikleen van Stichting Museum en Archief van Tijdmeetkunde. Dit uurwerk werd vervaardigd door Cornelis Remmen in 1736.

Vierde zolder: de klokkenzolder

Op deze tochtige zolder hangen drie grote luidklokken: de Hylwaris, ook bekend als brandklok (Jan Waghevens, 1541), de tiendklok, Lucas geheten (Dumery, 1737), die de hele uren aangeeft en Cornelis (1980). Daarnaast vinden we het Johanna van Brabantklokje (Jasper Moer, 1536), dat volgens de wens van deze hertogin elke avond omstreeks 21.00 uur wordt geluid. De nieuwste klok (Rudolf Perner, 2010) is geen luidklok, maar maakt deel uit van het in 2010 grondig herziene carillon. Wel geeft deze klok de halve uren aan. Een oude balk van de in 1990 goeddeels vernieuwde klokkenstoel draagt als jaartal 1549.

Vijfde zolder: het carillon

Op de vijfde zolder bereikt de bezoeker het spitsbogengeweld van de metselwerkromp van de toren. Dit gewelf fungeert als klankkast en brandwerende laag. Het metselwerk laat talrijke brandsporen zien, die herinneren aan de branden in de toren in 1583 en/of in 1615.

Op deze zolder bevindt zich het carillon dat door de beiaardier op gezette tijden vanuit zijn cabine wordt bespeeld. Hier is ook de aanzet van de houten torenspits te zien. De eertijds houten oplegbalken zijn aan de westzijde (de regenkant) in de loop der eeuwen ongeveer 10 cm. ingerot, waardoor de spits een merkbare knik maakt in westelijke richting. De scheve spits rust nu op hardsteen.

Uitkijkzolder en torenspits

De zesde zolder bevindt zich op 40 meter hoogte, aan de voet van de torenspits. Vier luiken geven bij helder weer uitzicht tot voorbij Hoogstraten, Breda, ´s-Hertogenbosch en Eindhoven. In het zuiden kijkt men over de grensstreek van de Brabantse en Antwerpse Kempen. Hier overheerst, zover het oog reikt, groene natuur. De uitkijkzolder van de toren beschikt niet alleen over een schitterend uitzicht, maar ook over een indrukwekkende balkenconstructie die de houten torenspits – nog eens 34,5 meter – draagt.De eigenaar van de toren, de gemeente Hilvarenbeek, staat om veiligheidsredenen niet toe dat nog hoger in de torenspits geklommen wordt.

BIERBROUWERIJ DE ROOS ANNO 1877

Wij zijn de enige authentieke dorpsbrouwerij van Nederland.
Kom bij ons langs en waan je in een brouwerij in de 19e eeuw. In ons prachtige proeflokaal schenken we onze eigen bieren zoals de Bikse Tripel of de Rooie Fik. En als u niet genoeg kunt krijgen van de bieren van De Roos, neem er dan nog een paar mee uit onze museumwinkel.

Museum

Bij de enige authentieke dorpsbrouwerij van Nederland is te zien hoe bier in het verleden werd gebrouwen. En dat al sinds 1877!

Weet u wat een koelschip is?  Heeft u wel eens een gietijzeren roerkuip gezien?  Of heeft u wel eens gekookt op mutsaard?  Bij Bierbrouwerij De Roos kunt u de originele inventaris uit 1877 grotendeels nog zien.  Enthousiaste vrijwilligers vertellen u graag over het brouwproces en wat al niet meer.

Proeflokaal

In het proeflokaal vindt u ook het Brabants Bierdocumentatiecentrum. Daar is van alle Brabantse dorpen en steden de brouwhistorie vanaf 1900 overzichtelijk geordend.
De bierbibliotheek biedt een keur aan achtergrondinformatie over brouwen in het algemeen en Brabant en haar biergeschiedenis in het bijzonder. Deze informatie is op aanvraag beschikbaar.

Totale tijdsduur van de bezichtiging van de Beekse toren tot en met een aansluitend bezoek aan de bierbrouwerij is circa 2,5 uur.

Beekse brouwer komt met hop van eigen bodem:

'We willen het bier zo natuurlijk mogelijk brouwen'

HILVARENBEEK - Ambachtelijk, natuurlijk en vooral 'Bikser dan Biks', zo wil museumbrouwerij De Roos in Hilvarenbeek graag bekend staan. Daarom werd besloten om zelf hop te gaan verbouwen. Op een stuk landbouwgrond bij de Roovert ligt sinds dit weekend een echt hopveld. De eerste oogst, en natuurlijk het bijbehorende hopfeest, wordt in september verwacht.

1e Activiteitendag

woensdag 2 mei 2018

Onze gastheer Egbert Stellinga heette ons op woensdag 2 mei 2018 welkom op onze eerste activiteitendag in Esbeek in Huize Rustoord. De eigenaar, Ad de Bruijn, is een goede bekende van Guido, die vaak met hem heeft hardgelopen. En dat deed Ad niet onverdienstelijk volgens eigen zeggen van Guido. We bevinden ons op het prachtige Landgoed "De Utrecht".

In de jaren twintig van de vorige eeuw werd Huize Rustoord gebouwd voor het personeel, als vakantieverblijf, van de levensverzekeringsmaatschappij "De Utrecht". Familie de Bruijn heeft met een nauwgezet uitgevoerde  restauratie de "Grandeur" uit de vorige eeuw weer nieuw leven ingeblazen. Sinds 2002 vormt de kunstgalerie een precieze en perfecte harmonie met het hotel-restaurant. Op de binnenplaats hebben we bezichtigd het kunstwerk ‘Menorah Monumental’ van de Spaanse surrealist Salvador Dali, wat in het verleden eerder aan een kunsthandelaar in Parijs is verkocht voor 80.000 euro. De waarde werd toen geschat op 150.000 euro. Salavador Dalí ontwierp het kunstwerk als symbool voor vrede en verlichting: het moet de geesten van alle mensen verlichten, zodat zij in vrede kunnen samenleven.

Dit leek ons een goed uitgangspunt waarmee we deze dag zijn gestart om op basis van geocaching een prachtige route te gaan lopen met heel veel inspiratie. De route betrof een stukje op basis van de Andreas Schotel wandelroute (3,5 of 10 km) die voert langs werkplekken van de kunstenaar, het zomerverblijf “de Schuttel” en wat zeker een aanrader is voor zowel wandelaars als kunstliefhebbers. Langs de route zijn op schildersezels diverse afbeeldingen van Schotels etsen geplaatst en kunstenaar Hannes Verhoeven laat met zijn levensgrote sculpturen een aantal van deze etsen als het ware tot leven komen. Onlangs is in het Arnoldspark op landgoed de Utrecht een bijna 6 meter hoge beeltenis van Schotel verrezen, waardoor men een heuse “ontmoeting met de meester” heeft.

De lunch hebben we in een stralend zonnetje genuttigd in den Bockenreyder. Voor degenen die den Bockenreyder niet kennen: Ons herbergske (waor nog zand op de vloer gestrooid wordt, net als vrûger) is uniek gelege op landgoed “De Utrecht”, vlakbè de venne en midde in de bosse. Tisser goed en vurral schôôn. De natuur in al zun bonte kleure. Ge kunt hier fèèn wandele, fietse en ôk perdrije, as goe èège perd meebrengt. En ge kunt lekker ötruste op ons grôôt terras of bij ut knapperend vûrke van dun openhaard.

Aan het begin van de middag werd de geocachingstocht voortgezet, en hebben we uiteindelijk met een beetje hulp van Egbert, en op basis van de GPS,  'de schat' gevonden.

We hebben daarna op het grote terras op Huize Rustoord nog een glaasje gedronken en Resie heeft een sculptuur in de vorm van een teckel gekocht, geschilderd door Yuri Nagelkerke, zoon van de zeer bekende schilder Louis Nagelkerke. Louis Nagelkerke is op 3 februari 1949 geboren in Eindhoven en heeft de opleidingen in ceramiek , etaleren, tekenen en schilderen genoten. Hij is bekend geworden, in de jaren 80, door het tekenen van vele trefzekere portretten. Mystiek en sfeer zijn kenmerkend voor zijn schilderijen. Zijn inspiratie betreft vaak de Oosterse mens. Muzikanten, dansers en danseressen, in het bijzonder de mensen van het mooie eiland Bali. Maar ook mensen uit het theater zijn vaak zijn modellen. Louis is een veelzijdig kunstenaar en nooit zonder inspiratie of nieuwe ideeën. Yuri Nagelkerke is een kunstenaar die een passie heeft voor muziek. Niet alleen verzamelt hij jazzrock en filmmuziek, ook in zijn schilderijen is steeds muziek terug te vinden. Soms zeer letterlijk door voorstellingen van muzikanten en ronddwarrelende muzieknoten. Vaker nog door een, figuurlijk, vrolijke noot op schilderijen met bloemen of vissen. Op andere doeken vinden we een wat zwaardere toets in de vorm van afgodsbeelden en engelen. Zijn stijl is zeer expressionistisch en hij gebruikt heldere, frisse kleuren in zijn gestileerd, figuratieve werk. Veel mensen die zijn werk bekijken, zien veel liefde en passie terug die hij in zijn werk stopt. Yuri heeft, hoewel hij pas sinds 2000 op doek schildert, reeds drie succesvolle exposities gehad. Een eerste in Theater Het Klein te Eindhoven. Kort daarna een expo met 38 schilderijen bij de Bijenkorf in diezelfde stad. En recent bij Galerie Het Schilderspaadje in zijn woonplaats Reusel. Yuri's motto: van het leven genieten en (dus) zoveel mogelijk schilderen.

Het was een zeer geslaagde eerste activiteitendag, en een volgende staat al in de steigers. Vanuit de hele groep heel veel dank aan Egbert, wij hebben zijn steun en professionele begeleiding als zeer plezierig ervaren. Ook het personeel van Huize Rustoord was buitengewoon vriendelijk en zij stelden ons in de gelegenheid alle vertrekken te bezichtigen. Zij hebben via ons aan Egbert (Egbert had de groep al verlaten) de vraag voorgelegd of hij met hun contact wil opnemen. Dit nadat wij zeer enthousiast hadden verteld over de geocachingstocht die we die middag hadden gelopen. Dus Egbert als je wilt, de liefhebbers melden zich aan. Graag contact met Huize Rustoord!

De Schuttershof, waar Egbert de trotse (mede-)eigenaar van is, hebben we niet meer bezocht, we waren teveel onder de indruk van alle bezienswaardigheden in Huize Rustoord.

Waarom heeft Esbeek een museum van de Rotterdamse kunstenaar Andreas Schotel?

Bron: BD 30-08-2018 Gerrit van den Hoven

In Esbeek houden ze van aanpakken. Toen het enige dorpscafé dreigde te verdwijnen, staken de dorpelingen de koppen bij elkaar. Ze richtten de coöperatie Esbeek op en kochten in 2007 gezamenlijk café Schuttershof. "Er is een sterke sociale band tussen de dorpsbewoners.", zegt Piet Verhoeven. De Esbekenaar is voorzitter van De Vrienden van Andreas Schotel, een stichting die in 1981 werd opgericht, niet lang voor de dood van de kunstenaar in 1984. Schotel, in 1896 in Rotterdam geboren, bivakkeerde elke zomer twee tot drie maanden in Esbeek. In de bossen bewoonde hij met vrouw en dochters een klein huisje: De Schuttel. Niet meer dan een hut waar hij later nog een slaapkamertje aanbouwde,

Schuttel

Schotel kwam bijna honderd jaar geleden voor het eerst in Esbeek. Later kreeg hij van de rentmeester een houten huisje in het bos toegewezen.

 Uiteindelijk zou hij daar zestig jaar lang zijn zomers doorbrengen. De boerenbevolking van Esbeek keek aanvankelijk  vreemd tegen hem aan. Een kunstenaar, niet katholiek, met een grote bos haar én ook nog eens communist.

In Rotterdam tekende en schilderde hij havenarbeiders en bootwerkers, in Esbeek boerenknechten en bosarbeiders. Maar langzaamaan ging Schotel bij Esbeek horen. Hij haalde melk en andere zaken bij de boeren en raakte bevriend met de dorpsonderwijzer die hem af en toe opdrachten gaf. Zo maakte hij illustraties voor de schooldiploma's. De huisarts en anderen begonnen zijn werk te kopen. Eind jaren zeventig kregen enkele Esbekenaren, onder wie Verhoeven, het idee om schetsen van Schotel aan te schaffen. Immers, de kunstenaar vereeuwigde al tientallen jaren de boeren en het boerenleven in en rond het dorp. De landbouw en het landschap veranderden rap, de schetsen en etsen van Schotel lieten een wereld zien die de Esbekenaren steeds meer zagen verdwijnen.

De net opgerichte stichting Vrienden van Schotel kochten etsen van de Rotterdammer en leenden die uit aan dorpsbewoners. Er kwamen Schotelavonden, speciale avonden waarop dorpsbewoners onderling werk ruilden. Schotel was daar zelf vaak bij aanwezig.

In 1984 stierf Schotel in Rotterdam. Zijn weduwe Mies en zijn leerlinge en minnares Leen Rademaker kregen het beheer over zijn werk. Toen Mies in 1991 overleed, sprong Rademaker in. Ze richtte in Rhoon een museum in met werken van Schotel. "We hebben altijd contact met haar gehouden. Toen ze problemen kreeg met haar gezondheid en het niet meer kon bijhouden, besloot ze het werk na te laten aan onze stichting", zegt Verhoeven.

Etspers

Het werk werd eerst ondergebracht in Oisterwijk. Maar nadat het café in Esbeek was gerestaureerd, werd de achterzaal ingericht als Schotel-museum. In 2009 ging het open. Met in de collectie 2500 etsen, aquarellen, en houtsneden plus de etspers en andere bezittingen van Schotel. Ook de Schuttel bleef behouden, al kreeg het huisje een andere plek, een paar meter verderop.

Het werk en met name de schone etsen van Schotel -zijn specialiteit- mogen best gezien worden. Met Peter Thoben, oud-directeur van Museum Kempenland in Eindhoven, kwam er een echte deskundige die het werk uitzocht en exposities en publicaties maakt. Maar een Van Gogh is Schotel niet, beseffen ze in Esbeek. En hoe hou je een museum interessant? Dus bedachten ze wat. Piets zoon Hannes (1984) is kunstenaar en maakte beelden voor een beeldenroute langs de akkers en velden rond het dorp. De route begint al direct midden in het dorp. Vlakbij de Schuttershof staat een beeldengroep: een boerenpaar met een kind dat op de tram naar Tilburg staat te wachten.

Iets buiten het dorp komt de wandelaar in een weiland een beeldentuin tegen, gevuld met beelden van Rotterdamse kunstenaars. Wie verder wandelt ziet net buiten het dorp in een bosperceel direct het roodgeverfde huisje waar Schotel verbleef. Het staat dus niet meer op de originele plek maar heeft binnen nog wel de originele spullen van de kunstenaar. Een piepklein slaapkamertje met twee stapelbedden, een tafel met een paar stoelen, een fornuis waar gekookt werd.

De wandeltocht voert verder langs tweeboerinnen in Zeeuwse klederdracht die in een weilandje aan het hooien zijn, een boer met een ploeg en een paard langs het veld. Bij een meer staan drie baadsters. Allemaal polyester beelden die Hannes Verhoeven maakte op basis van etsen van Schotel. Soms staat er ook een schildersezel langs de weg met een afbeelding van een werk dat Schotel juist op die plek vervaardigde.  De kunstenaar is zelf bij huize Rustoord vereeuwigd als een enorme reus, staand achter zijn ezel.

Melkfabriek

Maar er is ook vernieuwing. Tijdens de tocht kom je een flink stuk buiten het dorp langs Hannes Verhoeven die aan het werk is aan een beeld. Niet met een ets of aquarel als voorbeeld maar een door Hannes Verhoeven bedacht concept: De Melkfabriek. Het is gebouwd op een stalen frame en een trap voert de bezoeker naar het binnenste van de koe, met uitzicht op het dorp. Een gigantische hoeveelheid kleine houten latjes vormt de huid van het beeld. Hannes bouwt het met hulp van vrijwilligers.

Het beeld geeft de mechanisering bij de melkveehouderijen weer, "Niet direct iets wat Schotel schilderde, maar de mechanisering in de landbouw was een thema wat hem zeker bezig hield", zegt Verhoeven. "Van binnen wordt het een soort melkfabriek met draaischijven waarmee je van alles in gang kunt zetten", vult Hannes aan.

In september moet het beeld klaar zijnen een nieuwe impuls geven aan de beeldenroute en de Schotel-activiteiten in het dorp. "Maar we houden het low profile. Er is niks opgeklopt, geen poeha", zegt Piet Verhoeven.

Museum Andreas Schotel

Andreas Schotel (1896-1984) kwam voor het eerst in Esbeek tijdens de Eerste Wereldoorlog toen hij als militair in Goirle en Baarle-Nassau was gelegerd. Hij was gespecialiseerd in de mede door hem ontwikkelde techniek van de schoongedrukte ets, waarbij zelfgebrande lak wordt gebruikt in plaats van inkt.

Het Andreas Schotel Museum is gevestigd in de huiskamer van café Schuttershof, Dorpsstraat 2 in Esbeek. Het is geopend van dinsdag tot en met zondag, tussen 11.00 en 16.00 uur. Bij Schuttershof zijn plattegronden verkrijgbaar van twee wandelroutes, een van 3 en een van 10 kilometer, die voeren langs plekken waar hij gewerkt heeft.