Intimiteiten

In de jaren vijftig was er slechts weinig ruimte voor seksualiteit. 

Bloot was buitensporig en afwijkend. Eind jaren zestig leek daarentegen wel of alles kon. Het was een tijd van grote tegenstellingen in slechts één decennium.

Jarenlang ben ik met heel veel plezier samen met mijn broers op zomerkamp geweest. Vele jaren later vernam ik dat een van de leiders van pedofilie werd beschuldigd. Hij moest voor het gerecht verschijnen. Thuis is hij echter tijdens het douchen aan een hartaanval overleden. Was hij een pedo, we zullen het nu niet meer weten. Zoals ik al eerder vermeldde ik ben redelijk naïef. Een leeftijdgenoot die dicht bij deze man heeft gestaan, was er klip-en-klaar over. Pedo! Ik twijfel dan weer. Ik vond het een avontuurlijk ingesteld persoon die tijdens de kampweken graag buiten de bekende lijntjes trad. Als voorbeeld laat naar bed met ons en midden in de nacht plotsklaps het idee om in Luyksgestel pruimenvlaaien te gaan kopen. Vervolgens rijdt hij met zijn auto vanwege teveel drankgebruik in een sloot. Total loss. Na ons uit de slaap te hebben gehouden deed hij met een bak koffie of thee verslag van zijn avonturen. Dit alles ondertussen bij het krieken van de dag.

Mijn moeder kon openhartig over dit soort zaken spreken. Zij nam mij sporadisch in vertrouwen om over haar seksueel leven met vader te praten. Zij kende daarin momenten van ups en downs. Ik vond het aan de ene kant mooi dat mijn moeder mij in vertrouwen nam. Aan de andere kant vond ik het moeilijk zonder enige ervaring en veel te jong om iets zinnigs toe te kunnen voegen. Ik herinner me dat ik mijn moeder vroeg of mijn vader tijdens de seksuele daad ook zo zwijgzaam was. Mijn moeder knikte instemmend en verder deden we er samen ook maar het zwijgen toe.

Minder gêne was er bij de van Baveltjes dan bij familie van Brakel voor wat betreft seksualiteit. Puriteins, zeker niet, en ook zij gingen in de tijd mee. Ik weet nog dat ik voor het examen, op basis van een boekenlijst, een aantal boeken moest lezen van gerenommeerde schrijvers, waaronder Jan Wolkers. Mijn vader zag op een gegeven moment dit boek liggen, en omdat mijn vader altijd wel een boekenlezer was, nam hij het tot zich. Ik zag hem vergenoegd opgaan in de verhalen van Jan Wolkers die weinig aan onze fantasie overlieten (of heel veel). Ik had wel binnenpret bij het aanschouwen hiervan. Toen het boek uitgelezen was zei mijn vader streng tegen mij: 'Moet jij dit soort boeken voor school lezen?' 

Ome Tiny was zeer openhartig over dit onderwerp. Hij vertelde ons zijn ervaringen in vroegere tijden zonder de mogelijkheden van conceptie. Tiny wist van 'de nood een deugd' te maken. Tante Jo was daar zeer rechtlijnig in. De kerk daarentegen propageerde dat de daad er enkel was voor de voortplanting. Tiny was een modern man en een echt gevoelsmens. Bij familie van Brakel zag ik vaak een blokkade op dit vlak, waardoor zij voor anderen, maar ook voor zichzelf het leven onnodig moeilijk maakte. Een simpel kusje was 'not done'. Terugdenkend aan de momenten dat mijn oma het moeilijk had dat haar zoon, ome Niek (frater Helenus, vernoemd naar zijn moeder Helena) uit het kloosterleven terugtrad. Dit vanwege heimwee. Decennia later verdachtmakingen in de krant over seksuele misstanden in een klooster met een foto van een groep kloosterlingen, waarin onder andere ome Niek geportretteerd. Zie onder krantenartikel. In de situatie van ome Niek, naar ik mag aannemen, een onterechte verwijzing. De krant insinueert iets te makkelijk zonder rekenschap te houden met de gevoelens van families. Er is meer nuance nodig, foto en tekst zijn makkelijk geplaatst, maar komen ze overeen met de werkelijkheid?

Ik zie twee uitersten namelijk wat mijn oma als hoog verheven zag (elk katholiek gezin moest in die tijd minstens een priester of frater hebben), en wat later werd teruggebracht tot het onbetamelijke.