De Weerhorstjes

De familie Weerhorst uit Hoogland

In het verleden stond in de buurtschap De Bik een vervallen boerderijtje, boerderij Kraaijkamp dat via een lang zandpad vanaf de Coelhorsterweg bereikbaar was. Dit boerderijtje, nr. 6, omringd door grote en al even vervallen schuren, werd bewoond door broer Gradus en zus Mijntje van Weerhorst.

Eind jaren zeventig heb ik met mijn vader, moeder en met mijn vrouw aan hun een bezoek gebracht. Het werd een bijzondere ervaring. We hebben ook broer Jan en zijn veel jongere vrouw Tonia bezocht, die honderd meter verderop woonde. Jan was nog op latere leeftijd getrouwd, en ze hadden een klein kindje, een meisje met de naam Anja. Ik ben de schitterende dia kwijtgeraakt waarop Jan en zijn dochter geportretteerd, allebei zonder tandjes.

Tonia was een emmer vol aardappelen aan het schillen voor het warm eten 's middags, want we moesten goed eten. 's Avonds bij Gradus en Mijntje hebben we aan de broodmaaltijd een overvloed aan eieren gegeten.

Een heuse bedstee was te vinden in de woonkamer, en wel in gebruik. Het toilet was een houten plank met een gat erin en stond in de schuur.

Het is vandaag zaterdag 18 maart 2023 en ik kreeg op deze website een reactie van bovengenoemd meisje Anja, ondertussen zelf moeder van een dochter. Hieronder vindt u een foto van haar met haar moeder Tonia en vader Jan, samen met mijn ouders.

Hoe moeten we deze familie plaatsen in onze stamboom van Van Brakel? Daarvoor kijken we eerst naar de gezinsbladen.

Gezinsblad van Metje Westerhuis en Jan van Weerhorst

Metje Westerhuis, geboren rond 1838 Hoogland, dochter van Willem Westerhuis en Rijkje Wormer en overleden op donderdag 10-04-1919 Hoogland (WWW akte 24)

Zij trouwde (1) Hoogland (HUA akte 13) woensdag 31-10-1866 Jan van Weerhorst, geboren 30-03-1816 Hoogland, overleden op 05-01-1872 (55 jaar), en zoon van Gerrit Jansz van Weerhorst en Welsje  (Wousje) Gerbertse van 't Klooster. Jan had een broer: Arie 1825-1905.

1. Woutera van Weerhorst, *18-08-1867 (gedoopt 19-06-1867) +12-01-1899 g/m Hendrikus Ossendrijver *17-04-1859 +05-01-1941 Huwelijksdatum: 17-10-1889. Ze kregen 8 kinderen
2. Willem van Weerhorst, geboren op dinsdag 8-12-1868 Hoogland (akte nr. 57), g/m Everarda Kleinveld *31-01-1873 + 17-02-1956 Hamersveld. Huwelijk op 21-11-1907 te Leusden (akte nr. 22). Willem kwam te overlijden op donderdag 14-3-1957 Hoogland, begraven op maandag 18-3-1957 Hoogland
3. Gerritje van Weerhorst, geboren op 28 mei 1870 en overleden op 5 mei 1909

Gezinsblad van Hendrik van Brakel en Metje Westerhuis

Zij trad (2) Hoogland (WWW akte 14) op woensdag 13-11-1872 opnieuw in het huwelijk, nu met Hendrikus (Hendrik) van Brakel, geboren op zondag 10-5-1840 Stoutenburg (WWW akte 11), overleden op zondag 6-10-1895 Hoogland (WWW akte 38), begraven op donderdag 10-10-1895 Hoogland, zoon van Wijnant van Brakel en Maria (Marritje) de Wit. Huwelijk onder huwelijkse voorwaarden: bruidegom brengt mee een som van 1200 gulden in contanten. Geen gemeenschap van goederen, alleen van winst en verlies. 

1. Martha van Brakel, geboren op zaterdag 30-8-1873 Hoogland (WWW akte 53), overleden op vrijdag 21-3-1919 Hoogland (WWW akte 19), begraven op woensdag 26-3-1919 Hoogland, gehuwd met Gijsbertus van Valkengoed, *02-01-1870 Hoogland, +25-10-1950 te Amersfoort, en gehuwd geweest met Martha Tolboom, eerder met Martha van Brakel en eerder met Cornelia Botterblom
2. Rijkje van Brakel geboren op vrijdag 11-09-1874 gehuwd met Willem de Ridder *07-04-1877 te Hoogland +.30-01-1953 te Amersfoort. Gehuwd 08-01-1903 te Hoogland.  Kinderen: Cornelis *12-09-1904, Hendrikus *15-05-1906, Maria *20-02-1908, Willem *15-10-1909, Arie *29-07-1911, NN *28-10-1915, Hendrik *1917 +07-01-1922, Willemijntje  *juli 1921 +18-08-1921
3. Bartje van Brakel, geboren op donderdag 30-9-1875 Hoogland (WWW akte 42), overleden op zaterdag 19-8-1876 Hoogland (WWW akte 26)
4. Wouter van Brakel, geboren op donderdag 5-10-1876 Hoogland (WWW akte 48), overleden op woensdag 11-7-1877 Hoogland (WWW akte 29)
5. Wouter van Brakel, geboren op maandag 29-10-1877 Hoogland (WWW akte 49), overleden op donderdag 13-12-1877 Hoogland (WWW akte 50)
6. Bartje van Brakel, geboren op zondag 24-11-1878 Hoogland (WWW akte 62), overleden op maandag 26-5-1879 Hoogland (WWW akte 20)
7. Maria van Brakel, geboren op zaterdag 28-2-1880 Hoogland (WWW akte 12), overleden op woensdag 1-8-1956 Hoogland (WWW akte 26), gehuwd met Bartholomeus van Middelaar *1884 +10-07-1934
8. Hendrik van Brakel, geboren op zondag 24-7-1881 Hoogland (WWW akte 32), overleden op dinsdag 24-11-1959 Amersfoort (WWW akte 687) g/m Joanna Pouw *17-10-1893 +21-01-1956. Begraven RK-begraafplaats op het Hart Kostverlorenweg Soest
9. Wouter van Brakel, geboren op dinsdag 30-9-1884 Hoogland (WWW akte 47), overleden op 30-08-1951

Televisieprogramma De Stoel

Familie van Weerhorst werd dan ook niet voor niets door de bewoners in Hoogland, maar ook daarbuiten, als zonderling beschouwd, en om die reden zijn zij diverse malen voor de televisie geportretteerd. Zo werden zij in de televisiegids aangekondigd voor het programma De Stoel van de NCRV:

1993 22:35:23 GRADUS EN MIJNTJE
Gesprek met deze broer en 85-jarige hardhorende zuster die in een klein boerderijtje wonen, waar ze m.b.v. een schotelantenne veel televisie-programma's bekijken. Hij maakt zich zorgen over de kippen die van de leg zijn en het gat in de ozonlaag.

De omstandigheden waarin zij leefden in hun nog net niet officieel 'onbewoonbaar verklaarde woning', was naar huidige maatstaven curieus te noemen. Tot hun overlijden had de familie van Weerhorst de boerderij zo'n 150 jaar in hun bezit gehad. En in al die jaren was er bijna niets aan de boerderij veranderd. De boerderij is nu gerestaureerd en valt onder Monumentenzorg.

Boerderij Kraaijkamp is omstreeks 1820 gebouwd door Willem Kraaijkamp (1777-1854), de zoon van Cornelis Kraaijkamp en Grietje Bus. In 1819 had hij 'een stuk bouwland met het houtgewasch daarop en ommestaande, groot omtrent een morgen, vierhonderd roeden, gelegen in de gemeente Hoogland', gekocht van de gemeente Amersfoort voor 430 gulden. 

Gerrit van Weerhorst (1793-1865) kocht de boerderij in 1854 om er zijn zoon Arie (1825-1905) in te laten wonen.

Foto's, bidprentjes, grafmonumenten en bouwtekening

Gerrit van Weerhorst *1793 +1865 met zoon Arie *1825 +1905

Interview

Gradus en Mijntje zijn, zoals aangegeven, regelmatig geïnterviewd op televisie en in de regionale kranten. Hieronder een interview met Gradus en een plaatselijke krant in 1982.

Ik heet naar mijn grootvader, Gradus Gerard Kleinveld uit Hamersveld. Mijn vader, Willem van Weerhorst, is hier 8 december 1868 geboren. Het was voor ons in de familie altijd van jongs af hard werken geblazen, je begon met het licht worden en je hield tegen de donkerte op. Je ging naar de lagere school en als die achter de rug was, moest je aan de slag om wat te verdienen en brood op de plank te helpen. Als ik je vertel dat van mijn schoolklas er krap twee doorgingen met leren, dan ben ik duidelijk genoeg. Ik ben ook nog een tijd boerenknecht geweest. Tegen m'n 65-ste ging ik kalmer aan doen, ruimde geleidelijk de koeien op. Nu hebben we er nog eentje, voor eigen gebruik, en zo'n 160 scharrelkippen voor verkoop van eieren aan de deur. Verder om het huus vier bunders. Bij het mesten en hooien vroeger hielpen de Sminken en wij elkaar. Jan Smink had een merrie, Zwartje, en die heeft ons dertig jaar trouwe dienst bewezen. Ze is kortgeleden als gepensioneerde gestorven, jullie hebben er over geschreven. We zijn hier gebleven en we hebben de boel best draaiende gehouden, niet waar Mijn? Broer en zus kijken elkaar lachend aan. Ze waren met hun zessen en hoe het de anderen verging, is de door nu 70-jarige Gradus gauw verteld. Broer Jan zit honderd meter verder, Wousje woont in Eemnes, Geertje in Achterveld, Mijntje (73) zit hier aan tafel en dan nog broer Arie, die in Den Haag neerstreek. Arie komt geregeld hierheen, moet je 's mee praten.... Dat hebben we gedaan. De 65-jarige Hagenaar riep 42 jaar geleden De Bik vaarwel toe. Hij heeft van alles om handen gehad, overal in het land, was nooit werkloos. Bos- en landbouw, horeca, schoolwerk, hobby's en, aldus Arie, ik bleef ongetrouwd en dat scheelt een hoop zorgen...

Hij woont twaalf jaar in Den Haag, heeft het best naar de zin in de schildersbuurt, mag graag naar Gradus en Mijntje gaan.

Dan heeft ie gezelschap van zijn pekinees Janus, de hond, waarmee hij vele einden loopt, bij voorkeur richting Amersfoort. Arie kan het er van nemen en Janus ook natuurlijk, al moet ie op het erf rekening houden met de rechten van Molly de derde, die Gradus en Mijntje bewaakt.

Gradus mag over zijn gezondheid niet klagen. Een maandje is hij in De Lichtenberg geweest wegens longontsteking. 't Was er best, zegt hij, tweemaal daags kwam Mijntje met de auto van kennissen op bezoek en een schoonbroer haalde me naar huis. Zo help je elkaar, beaamt zijn zus, die evenals Gradus niet aan hobby's doet, maar wel plezier heeft in de opbrengst van de grote moestuin. Als we bij het weggaan het groene deurtje dicht doen, rinkel de bel. Mijntje wuift ons uit en roept: "Jongens, komen jullie gauw weer een bakje koffie nemen?"

Akten en bidprentjes

Op bezoek

Mijn nichtje Marie-José heeft me vorige week laten weten dat ze Hoogland en de omgeving wil bezoeken, samen met haar man Bert. Dit in verband met haar komende verjaardag (28 mei). Even weer terug naar onze roots en de omgeving waar wij, als familie van Brakel, vandaan komen.

Ze vroeg of ik het huisje en met name de plek kon duiden. Bert had al op Google gekeken, de vraag bleef waar precies het huisje van weleer, van Gradus en Mijntje, te vinden. Ik had verwacht dat het huis gerenoveerd zou zijn, maar de werkelijkheid is anders. Marie-José en Bert staan op de foto's bij het huis. 

Ze hebben het gevonden, al moesten ze nog even zoeken! Ze fietsten er eerst voorbij. Ze hebben de nieuwe eigenaars gesproken. Het betreft een Rijksmonument, maar aangezien de nieuwe eigenaars alles zelf moeten betalen vindt er geen renovatie plaats. Het huisje staat op het erf met een nieuwe boerderij waar de huidige eigenaar woont. Ze zouden het wel willen afbreken, maar dat mag van de gemeente niet.

De vrouw des huizes was geïnteresseerd in de geschiedenis van dit pand en vroeg of ze er mijn website op mocht nakijken.

Natuurlijk, dat is vanzelfsprekend goed, mooi zelfs dat de website goed bekeken wordt!

Krantenknipsels